Luật Bảo vệ bí mật nhà nước được Quốc hội khóa XIV thông qua ngày 15/11/2018 tại kỳ họp thứ 6, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2020. Qua 05 năm triển khai thực hiện Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, công tác bảo vệ bí mật nhà nước đã đạt được nhiều kết quả quan trọng; nhận thức, ý thức bảo vệ bí mật nhà nước của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động có nhiều chuyển biến tích cực, ngày càng được nâng cao; công tác thanh tra, kiểm tra được chú trọng; nhiều vụ việc lộ, mất bí mật nhà nước được phát hiện, điều tra, xử lý kịp thời... Những kết quả nêu trên góp phần bảo vệ, giữ vững an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác bảo vệ bí mật nhà nước còn những tồn tại, hạn chế; một số quy định của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước chưa phù hợp với thực tiễn, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong giai đoạn hiện nay.

Để khắc phục những vướng mắc, bất cập và phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy sau tinh gọn và kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số thì việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước là yêu cầu khách quan và cần thiết.

Để phù hợp với ngành, lĩnh vực sau sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy một số cơ quan ở trung ương, địa phương và phù hợp với chủ trương đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, cần sửa đổi, bổ sung phạm vi bí mật nhà nước làm cơ sở để Thủ tướng Chính phủ quyết định ban hành danh mục bí mật nhà nước bảo đảm thống nhất, chính xác, toàn diện.

Theo đó, dự thảo Luật sửa đổi 13 điều, bãi bỏ 01 điều, 02 khoản. Trong đó, sửa đổi khoản 5, khoản 6, khoản 9 Điều 5 theo hướng cho phép soạn thảo, lưu giữ, đăng tải tài liệu có chứa nội dung bí mật nhà nước trên mạng máy tính (mạng nội bộ); mở rộng biện pháp bảo vệ đối với việc lưu giữ, đăng tải, truyền đưa bí mật nhà nước theo hướng ngoài biện pháp mã hóa cơ yếu, còn được bảo vệ bằng biện pháp khác bảo đảm an toàn theo quy định của pháp luật chuyên ngành có liên quan để phù hợp với điều kiện hạ tầng, phương tiện, thiết bị của ban, bộ, ngành, địa phương và sự phát triển khoa học công nghệ hiện nay.

Sửa đổi Điều 7 về phạm vi bí mật nhà nước để phù hợp với ngành, lĩnh vực sau sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy; đưa ra khỏi phạm vi bí mật nhà nước những thông tin có xu hướng công khai khi hội nhập quốc tế và không bảo vệ theo danh mục bí mật nhà nước hiện hành, như thông tin về “dân số”, “người có công với cách mạng”, “bình đẳng giới”, “trẻ em”, “phương pháp, bí quyết sáng tạo, trao truyền di sản văn hóa phi vật thể”, “phương pháp, bí quyết tuyển chọn huấn luyện viên, vận động viên các môn thể thao thành tích cao; biện pháp, bí quyết phục hồi sức khỏe vận động viên sau luyện tập, thi đấu; đấu pháp trong thi đấu thể thao thành tích cao”.

Cùng với đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 10 về xác định bí mật nhà nước và độ mật của bí mật nhà nước theo hướng mở rộng thẩm quyền xác định là người đứng đầu, cấp phó được ủy quyền của người đứng đầu cơ quan, tổ chức thay vì người đứng đầu như quy định hiện hành nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn công tác của cơ quan, tổ chức; bỏ quy định về được phép hoặc không được phép sao, chụp, vì không phù hợp với thực tiễn và gây cản trở việc triển khai nội dung tài liệu bí mật nhà nước tại cơ quan, tổ chức tiếp nhận.

Sửa đổi, bổ sung Điều 11 về sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước nhằm phù hợp với mô hình tổ chức, bộ máy sau tinh gọn ở trung ương, địa phương, cụ thể:

- Bãi bỏ thẩm quyền cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước của Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, người đứng đầu tổng cục; người đứng đầu các đơn vị thuộc Tòa án nhân dân cấp cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao.

- Chuyển thẩm quyền cho phép sao, chụp của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện xuống cho Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cấp khu vực; thẩm quyền cho phép sao, chụp của Bí thư huyện ủy, quận ủy, thị ủy, thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện xuống cho Bí thư, Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã và tương đương.

- Bổ sung thẩm quyền cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước đối với cơ quan có tổ chức đảng, vì Luật Bảo vệ bí mật nhà nước không quy định thẩm quyền sao, chụp đối với người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu tổ chức đảng trong cơ quan Nhà nước dẫn đến khó khăn khi tiến hành sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước do cơ quan, tổ chức đảng ban hành, phát hành, ví dụ: theo quy định của Luật thì Bộ trưởng một bộ có thẩm quyền cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước đến độ Tuyệt mật nhưng Bí thư Đảng ủy tổ chức đảng của bộ đó lại không có thẩm quyền cho phép sao, chụp.

- Bổ sung thẩm quyền cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước độ Tối mật đối với Kho bạc Nhà nước khu vực, Hải quan khu vực, Dự trữ Nhà nước khu vực; Bảo hiểm xã hội, Chi Cục thuế, Chi Cục thống kê cấp tỉnh, vì đây là các cơ quan trung ương đóng trên địa bàn tỉnh, có trụ sở độc lập nhưng theo quy định hiện hành thì người đứng đầu hoặc cấp phó của người đứng đầu các cơ quan này chỉ có thẩm quyền cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước độ Mật nên gặp nhiều khó khăn trong triển khai các tài liệu bí mật nhà nước độ Tối mật, ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo, điều hành, giải quyết, xử lý công việc.

- Bổ sung một khoản quy định người có thẩm quyền cho phép sao, chụp chỉ được cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước thuộc phạm vi quản lý nhằm tránh tình trạng sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước do được thu thập không đúng quy định. Thực tiễn đấu tranh, làm rõ các vụ án lộ, mất bí mật nhà nước có xảy ra việc sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước do thu thập trái phép nhằm hợp lý hóa thành bản sao đúng quy định. Do đó, cần bổ sung quy định này để bảo đảm chặt chẽ.

- Bãi bỏ quy định về cấp phó có thẩm quyền cho phép sao, chụp khi được cấp trưởng ủy quyền bằng văn bản nhằm cắt giảm thủ tục hành chính trong nội bộ cơ quan, tổ chức và bảo đảm phù hợp với lĩnh vực, trách nhiệm của cấp phó được giao giúp cấp trưởng. Theo đó, dự thảo Luật quy định theo hướng cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cho phép sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước cũng có thẩm quyền cho phép sao, chụp.

Ngoài ra, bãi bỏ điểm g khoản 2 Điều 24 về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Công an trong việc quy định mẫu dấu chỉ độ mật, văn bản xác định độ mật và mẫu giấy tờ về bảo vệ bí mật nhà nước. Nhiệm vụ, quyền hạn này sẽ do Chính phủ quy định trực tiếp tại Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2020/NĐ-CP ngày 28/02/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ bí mật nhà nước, vì tại các điều luật quy định về xác định bí mật nhà nước, sao, chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước, vận chuyển, giao nhận tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước đã giao Chính phủ hướng dẫn, quy định chi tiết. Do đó, để Chính phủ quy định trực tiếp mẫu, giấy tờ về bảo vệ bí mật nhà nước sẽ bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của văn bản (tương tự Nghị định số 30/2020/NĐ-CP về công tác văn thư), tạo điều kiện thuận lợi khi áp dụng, tra cứu.

Toàn văn dự án Luật được đăng trên Cổng Thông tin điện tử Bộ Công an để lấy ý kiến của nhân dân trong thời gian 20 ngày. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thể xem toàn văn dự thảo và tham gia đóng góp ý kiến chi tiết tại đây.